Thư ngỏ gửi Phạm Hồng Sơn
Đà Lạt ngày
28-7-2008
Phạm Hồng Sơn
thân mến
Khi thấy “Thư
ngỏ” này xuất hiện trên mạng chắc Sơn ngạc nhiên lắm. Đời
thuở nhà ai, “chú Phu” lại viết “thư ngỏ” cho Sơn bao
giờ? Thế nên trước hết chú phải xin lỗi, vì nếu Sơn biết trước,
nhất định cháu sẽ ngăn cản chú làm việc này.
*
Ngày 22-7-2008
tổ chức HRW đã công bố giải thưởng Hellman-Hammett năm nay của
34 người thuộc 19 nước. Trong danh sách 8 người Việt nam được
vinh danh có cháu và chú. Thành tích tóm tắt của từng người đã
được tóm tắt trong bản tin tiếng Anh và tiếng Việt.
Trong 2 ngày 23
và 24-8 chú nhận được nhiều lời thăm hỏi và chúc mừng, của bạn
bè, của một số dân oan…bằng thư từ, bằng điện thoại và thăm trực
tiếp. Có hai cuộc thăm khá đặc biệt. Một là của mấy vị cộng sản
lão thành mang hoa đến mừng, vì thấy “đây là sự xác nhận có tính
chất quốc tế …”. Chú rất cảm kích vì đó là các đảng viên vẫn
đang còn “sinh hoạt đảng”.
Một cuộc thăm
khác là của một người bạn. Ông bạn cho biết khi nghe tin này,
nhiều anh em đã bàn tán : Liệu ông Tụ có nhận giải này hay từ
chối?
Chú hỏi anh em
dự đoán thế nào? Ông bạn bảo : Hầu hết bạn bè đều cam đoan
ông Tụ sẽ không nhận giải, vì ông ấy là người có học, lại có chữ
Nho thì nhất định không phải là người háo danh.
Chú bảo : “Nói
thế có phần đúng, vì bản tính tôi ưa thầm lặng, không thích ồn
ào, không ham hố những chuyện giải thưởng . Nhưng nhận một giải
thưởng mà đồng nghĩa với háo danh thì ông Tố Hữu và nhiều nhà
văn nhận giải thưởng Hồ Chí Minh và giải Asean thì há chẳng háo
danh lắm hay sao? Người ta chỉ cự tuyệt một giải thưởng khi
khinh bỉ giải thưởng ấy là không chân chính hoặc không xứng tầm
với mình”.
Sau đó chú tóm
tắt mấy ý để ông bạn hiểu giải Hellman-Hammett là một giải quốc
tế có ý nghĩa dân chủ-nhân văn thật sự chứ không phải giải của
những người Việt chống cộng đâu, chính báo chí nhà nước mình đã
ca ngợi một nhà văn Iran được giải Hellman-Hemmett này đấy. Chú
cũng đưa một đoạn dịch từ tiếng Anh, cho thấy người ta tặng giải
cho chú chỉ vì những suy nghĩ, vì những bài viết đóng góp về dân
chủ và ảnh hưởng sâu rộng của các bài viết ấy, chứ không phải
chú có hoạt động chống đối gi cả. Vậy tại sao chú lại không
nhận? (về những thông tin liên quan đến cá nhân, cuối thư chú sẽ
có “chú thích” để nói rõ thêm) (1) .Ông bạn nghe chú giải
thích thế, không nói gì nữa,
*
Chú gửi thư này đến cháu là vì một ý
chung và một việc riêng.
Ý chung, chú gửi cháu một đoạn
giải thích rõ về nguồn gốc của giải Hellman-Hamett
mà nhiều người chỉ nghe loáng thoáng, cứ sợ đây là một giải của
những người Việt phản động ! (Xem bài viết ngắn kèm theo).
Việc riêng là việc chú tự
xử lý món tiền thưởng, mà có phần phải nhờ đến cháu.
Giải có 25 triệu tiền Việt thôi, tức là chỉ như một giải vui
chơi tào lao vẫn diễn ra hàng ngày trên truyền hình. Nhưng đối
với chú nó cũng rất quan trọng vì có ý nghĩa tinh thần của một
giải thưởng. Đây là dịp chú có một món tiền để “trang trải”
những “món nợ” tinh thần mà chú chẳng bao giờ quên.
- Trong 25 triệu, chú dành 15 triệu
đưa cho vợ, để góp phần cho vợ trang trải bao nhiêu khoản tồn
đọng bấy lâu, mà có lẽ hầu hết là do chú “gây ra”. Ngần ấy đâu
có đủ, nhưng cũng không thể “chi” cho vợ hơn được.
- Chú dành 8 triệu để biếu 2 bà goá
phụ là vợ của hai nhà văn dân chủ đã quá cố Phùng Cung và Phùng
Qúan, là hai người bạn cũng như hai người anh của chú. Hai vị ấy
lại gắn với một nhà văn quá cố khác là cụ Nguyễn Hữu Đang. Ba vị
ấy có văn tài hơn chú, lại chịu khổ cực hơn, nếu còn sống thì
xứng đáng nhận giải hơn chú nhiều. Ba vị ấy nghèo lắm, nghèo xơ
xác, mà thương chú lắm, khi nghe chú bị đi tù đều cố công tìm vợ
chú để cố đưa cho được những đồng tiền trợ cấp (như một thứ trợ
cấp kiểu Hellman-Hammet bây giờ vậy). Phùng Quán đi qua Huế, đọc
thơ dọc đường được ít tiền cũng không quên gửi về Đà Lạt cho Hà
Sĩ Phu (Bát cơm Siếu Mẫu dã ơn ngàn vàng cháu ạ!). Khi ba vị ấy
mất chú đã viếng những đôi câu đối ruột thịt khắc vào bia mộ.
Còn lại hai bà vợ là hai bà Nguyễn Thị Thoa và Vũ Bội Trâm, chú
nhờ cháu hỏi thăm đến nhà và đưa giúp chú món quà nhỏ tượng
trưng cho tấm lòng thành của chú, gọi là sẻ chia chút vinh dự
tinh thần của nghề cầm bút với hai bậc đàn anh. Chú mong hai bà
nhận món quà mọn như những nén nhang cho ba nhà văn dân chủ
Phùng Cung, Phùng Quán và Nguyễn Hữu Đang.
- Thế là chỉ còn 2 triệu, làm gì đây
cháu nhỉ? Cháu cho chú nạp vào quỹ của Hội Ái hữu TNCT-TGVN mà
cháu đang là Chủ tịch lâm thời của Hội. Coi như một chút “hội
phí tự nguyện” của anh “cố vấn” vô tích sự như chú. Mong cháu
nhận cho.
Chú phải gửi “thư ngỏ” trên
mạng, vì nếu gửi thư riêng, chú chỉ sợ cháu sẽ không tán thành,
thì chú không được tròn ước nguyện. Khổ thế, có dăm triệu bạc
Việt nam, không đáng một cuộc nhậu của người ta, nhưng mình thì
chẳng dám coi thường.
Cháu bớt chút thời giờ giúp chú việc
ấy nhé.
Hà Sĩ Phu
------------------------------------------------------------------------
(1) Phần thông tin về Hà Sĩ
Phu :
(http://www.hrw.org/english/docs/2008/07/22/vietna19419.htm)
Trong bản tin về 8 người Việt
nam được nhận giải Hellman-Hammett năm 2008 của tổ chức HRW
, phần thông tin về Hà Sĩ Phu (dịch ra tiếng Việt) như sau :
Nguyễn Xuân Tụ, bút
danh là Hà Sĩ Phu, 68 tuổi, nhà nghiên cứu sinh vật học và
là một trong những nhà văn đối kháng được kính trọng nhất ở
Việt Nam. Viết văn dưới bút hiệu Hà Sĩ Phu, ông được biết
đến trong năm 1987 dưới bài luận văn "Dắt tay nhau đi dưới
tấm biển chỉ đường của trí tuệ". Ông tiếp tục viết những bài
văn có tính chất triết học, những bài châm biếm và thơ được
xuất bản ở nước ngoài và được lưu truyền ở Việt Nam. Hơn 20
năm qua, ông bị trấn áp, cô lập hóa, làm việc với công an,
giam hãm, cầm tù và quản chế tại gia. Vì ảnh hưởng rộng lớn
của ông đối với phong trào dân chủ, trong vòng 11 năm nay
ông bị cấm không cho dùng internet hoặc điện thoại. Mặc
dù sức khoẻ yếu kém, ông vẫn tiếp tục viết và tham gia những
cuộc tranh luận về dân chủ.
Xin bổ sung cho chính xác thêm
về việc “trong vòng 11 năm nay ông bị cấm không cho
dùng internet hoặc điện thoại”:
HSP bị cắt điện thoại nhà từ
tháng 4-1997, đến tháng 4-2008, tròn 11 năm, trong đó đã
nhiều lần yêu cầu nối lại nhưng không được, vậy thông tin
trên là đúng. Nhưng từ tháng 4-2008 (khoảng 1 tháng trước
ngày Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ lên thăm Đà Lạt) HSP đã được nối
lại điện thoại, tin này chỉ thông báo đến vài người bạn
trong nước, vậy xin bổ sung để thông tin được kịp thời
(trường hợp “tạm cắt” điện thoại đến 11 năm kể cũng là hiếm,
việc nối lại tuy có hơi muộn nhưng cũng là một điểm tốt)
Hà Sĩ Phu và
Phạm Hồng Sơn Hà Sĩ Phu,Phùng Cung,Phùng Quán
Phùng Cung và Hà Sĩ
Phu
====================================================
Bài đọc thêm
NGUỒN GỐC GIẢI THƯỞNG HELLMAN-HAMMETT
Giải này tên
chính thức là giải thưởng Hellman-Hammett Grant,
lấy tên hai nhà văn phái tả nổi tiếng Hoa Kỳ Lillian
Hellman và Dashiell Hammett. Lillian Hellman
(1905-1984) là nữ kịch tác gia, còn Dashiell Hammett (1894-1961)
là một nhà viết tiểu thuyết hình sự (trinh thám).
Họ là những người tích
cực tham gia hoạt động trong chiến dịch chống lại sự phát
triển của chủ nghĩa phát xít ở châu Âu, ủng hộ phe
cộng hòa trong suốt cuộc nội chiến Tây Ban Nha, chống
lại chế độ chính trị đàn áp dưới thời McCarthy .Trong
thập niên 1950 hai nhà văn người Mỹ này đã bị thượng
nghị sĩ chống cộng Joseph R. McCarthy tra hỏi, đàn áp
vì việc tham gia các tổ chức chính trị khiến cho một
người sụp đổ về nghề nghiệp còn người kia bị thất
nghiệp trong nhiều năm.
Hai nhà văn Mỹ này đã cống
hiến tài sản của mình để đề cao những người bị đàn áp vì
tự do ngôn luận.
Năm 1989, những người thừa
hưởng di sản của hai nhà văn Hoa Kỳ Lillian Hellman và
Dashiell Hammett này đã đề nghị với tổ chức Human Rights
Watch (HRW) thiết lập một chương trình nhằm giúp đỡ tài
chánh cho các nhà văn (chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp)
trên toàn thế giới bị truy bức vì đã can đảm trình bày quan
điểm chính trị của mình, nên giải còn được gọi là giải
Tự Do Phát Biểu (Free Expression).Tất cả những người như
thế đều bị các chính quyền trù dập - bỏ tù, sách nhiễu, quản
thúc tại gia, cô lập với các cộng đồng của họ - mặc dù những
gì họ làm cũng chỉ là thực thi những quyền con người đã được
quốc tế bảo đảm.
Phạm vi bao quát của giải
Hellman-Hammett cũng như phạm vi bao quát của tổ chức HRW
nói chung rất rộng. HRW là một trong những tổ chức phi chính
phủ có tầm vóc quốc tế lớn nhất, nhằm mục tiêu cổ võ cho
nhân quyền, với quy chế tham vấn bên cạnh Liên Hiệp Quốc và
hoạt động quan sát, theo dõi đối với 70 quốc gia, trong đó
có Việt Nam. Mọi nguồn tài chính của HRW đều đến từ tư nhân,
không nhận trợ cấp từ bất cứ chính phủ nào.
Ủy ban xét duyệt Giải thưởng
Hellman-Hammett gồm có 7 thành viên, gồm các tác giả, các
nhà xuất bản, ký giả, những người đã đầu tư rất nhiều cho
quyền tự do ngôn luận. Mỗi năm họ cứu xét một số ứng viên
được đề nghị từ khắp các quốc gia trên thế giới , rồi thông
báo những người trúng giải. Mọi tổ chức hay cá nhân đều có
quyền đề cử hay kiến nghị, phản đối.
Sau khi Ủy ban tuyển chọn
duyệt qua những đề nghị, giải thưởng (từ 1000$ đến 10.000$)
thường được công bố vào mùa xuân, nhưng có những trường hợp
danh tánh của người trúng giải không được công bố vì lý do
an toàn cho người được vinh danh.
Hà
Sĩ Phu
sưu tập từ Wikipedia
và các trang Web liên quan
