Về những con
đường
(Thư ngỏ gửi anh Nguyễn Hữu Quý)
Hà Sĩ Phu
Tôi tuy
đang bị cắt điện thoại và đường Internet nhưng bạn bè đã đem cho
đọc thư chia sẻ của anh, và tôi gửi thư hồi âm được, nhờ đi vòng
qua trang Web của bác Trần Nhương.
Thật là đường đời muôn vạn nẻo, trong thế giới phẳng ngày nay,
chặn đường nhau đâu có dễ như thời các cụ Nhân Văn? Khổ
thế! Lúc thì hô “đón đầu” lúc thì chắn đường! Điều ấy khiến tôi
cứ nghĩ mãi về những con đường.
Đường thẳng không phải đường ngắn nhất. Giả sử từ Đắc-Lắc ta gửi
thư thẳng cho nhau qua bưu điện sang Lâm Đồng kề bên chưa chắc
đã tới, mà lâu, đường vòng qua Hà Nội, qua mấy người bạn thế này
lại nhanh hơn, chuột vi tính phóng nhanh hơn tàu cao tốc!
Đường thẳng cũng không phải đường ngắn nhất nối ước vọng với sự
thành công. Đấy bạn xem, thiếu cái gì mà quyết giành ngay cái đó
nhiều khi là hạ sách. Cụ Phan Tây Hồ đau lòng vì Dân quyền không
có nhưng không chủ trương “cướp”
chính quyền ngay, vì biết nếu cướp được vội vàng mà dân trí còn
ngu ngơ có khi lại thành tai vạ! Nhân chuyện dự án tàu cao tốc
phiêu lưu bà con mình đã nhắc lại lời khuyên “dục tốc bất đạt” !
Trong bài khai bút về xã hội (
“Dắt tay nhau đi dưới tấm biển chỉ đường của Trí tuệ”) chủ
yếu tôi nói về những con đường chống lại mục đích, chọn cách làm
sai thì muốn đến điểm A lại tuột sang điểm B. Giống như mình
đang ở Huế, muốn đến Hà Nội nhưng lại chèo nhầm sang con tàu
trên đường ray đi thành phố HCM thì người lái tàu có tốt bụng và
tài giỏi mấy cũng không lái cho anh ra Hà Nội được... Mà mọi con
đường là ở dưới chân, để ta chọn, ta đi, tắc thì ta chọn đường
khác, đội con đường lên đầu làm gì cho khổ? Tư duy của tôi
thường nôm na thế chứ kinh viện gì đâu...
Vẫn biết đường là do con người đi mà thành, đi nhiều thì quen
đường, mà sao đường đời càng đi càng thấy mới, thấy lạ, đi mãi
không cùng...Chỉ riêng một con đường YÊU NƯỚC thôi cũng đủ cuốn
hút tư duy của ta, đáng đi cả đời không mỏi, vì từ đấy phát sinh
mọi thứ. Lên nhầm đường ray thì yêu nước thành mất nước.
Tôi ít thuộc thơ mà nhập tâm mấy câu này của Tố Hữu:
Lại kể
ngày xưa chuyện Mỵ Châu
Trái tim lầm chỗ để trên đầu
[*]
Nỏ thần vô ý trao tay giặc
Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu [**]
Anh có nhắc
câu nói về lòng yêu nước của Bác Hồ năm mới 30 tuổi (có thể gọi
đấy là giai đoạn Bác trẻ, như giai đoạn Mác trẻ vậy), câu này
quả thực rất hay: Một người yêu
nước không sợ gì hết, và nhất thiết không được sợ gì !.
Không sợ gì đã là đáng quý, nhưng nhất thiết không “được” sợ gì
mới là chí khí tuyệt vời. Muốn giành chữ “quyền” cho dân cho
nước thì tự mình phải truất một quyền (rất chính đáng)
của mình là quyền được sợ. Mình cấm mình không được sợ,
mà cấm được mình như thế dễ có mấy người? Tự tri giả ANH, tự
thắng giả HÙNG vậy!
Bạn có nhắc đến cái bút danh Hà Sĩ Phu. Đã có lần tôi phải thanh
minh với bạn bè: chữ HÀ
何là họ Hà có chữ nhân
bên chữ khả, là từ nghi vấn (thế nào là sĩ phu, ai là sĩ
phu, sĩ phu ở đâu, có cần sĩ phu không...), chứ không dám nhận
chữ Hà
河là sông như Bắc Hà, Hà
Nội. Nhưng biết bạn bè cần có một danh hiệu như thế nên tôi
không dám cãi đó thôi.
Cảm ơn nhà văn Nguyễn Hữu Quý đã gửi lời chia sẻ. Nếu có thì giờ,
trân trọng mời các bạn nhảy qua tường lửa quá bộ tới thăm “tệ xá”
tại
hasiphu.com.
Và rất cảm ơn nhà văn Trần Nhương đã dành cho chúng tôi mấy phút
vàng ngọc.
Đà Lạt – ngày Tết thiếu nhi
1/6/2010
Hà Sĩ Phu
[*] Lại chuyện đội trên đầu!
[**] Biển bây giờ nếu thuộc đường lưỡi bò, đắm xuống đấy thì khó
mà mò lên được!
Phụ đính:
CHIA SẺ VỚI
BÁC HÀ SĨ PHU
Nguyễn Hữu Quý
Đã từ lâu,
em rất ngưỡng mộ Bác Hà Sỹ Phu qua các câu đối của Bác đọc được
đâu đó trên các báo; cứ nghĩ Bác Phu có nghề nghiệp thuộc lĩnh
vực Hán-Nôm; bởi vì thấy Bác là bậc cao nho, thâm hậu.
Hôm vừa rồi, đọc trên BVN mới biết Bác là TS KHKT, như vậy, thật
là hiếm (thời nay không thiếu GS, TS, nhưng 100 người chắc chỉ
có vài người là thật thôi; em nói hiếm, là bởi vừa là nhà khoa
học thực thụ, Bác lại còn rất giỏi về đối, sâu sắc!)
Bây giờ mới nghĩ ra, Bác lấy bút danh HÀ SỸ PHU, quả thật phản
ánh đúng con người Bác... “sỹ phu Bắc Hà”!
Em là người có lẽ kém bác khoảng một thế hệ (tạm tính 25 năm);
chịu ảnh hưởng nhiều về “Năm điều Bác Hồ dạy”, luôn mang theo
niềm tin và cả tin; trong Năm điều Bác Hồ dạy có điều 1: “Yêu Tổ
Quốc, yêu đồng bào”, được Bác Hồ đặt lên đầu tiên, có nghĩa là
điều quan trọng nhất cần phải có của tuổi thiếu niên-nhi đồng;
rồi cứ hành trang ấy, ta đem đi mãi đến tận bây giờ!
Em thông cảm với Bác, niềm tin như đang bị đánh cắp, lại còn mất
đi tự do nữa!
Ngày 25.5.2010 báo Báo Khoa học Đời Sống Online (Bee.net.vn)
có đăng bài: “Một người yêu nước thì không sợ gì hết”- là câu
nói của Bác Hồ đúng cách đây 62 năm, ngày 25/5/1948, được đăng
trên báo Cứu Quốc khi Bác trả lời phỏng vấn của tờ báo
Pháp Frères d ’Armes (Chiến hữu)
Có mấy câu thơ tặng bác Hà Sỹ Phu:
TẠI SAO?
Có thể bữa ăn còn chưa no
Nhưng ta có được tự do
Bởi được nói những điều mình suy nghĩ
Và như thế ta thấy mình hạnh phúc
Có phải là bất công
Khi ta đang sống giữa nước nhà độc lập
Mà bị tước đi quyền tự do ngôn luận
Khi nói ra sự thật bất công
“Một người yêu nước thì không sợ gì hết”
Lời Bác Hồ dặn là sức mạnh của niềm tin
Ai nào cấm đoán người Việt Nam yêu nước
Là tự coi mình đi ngược lại nước non.
29.5.10
Nguyễn Hữu Quý
- Ngày 25/5/1948, Báo Cứu Quốc đăng bài Bác trả lời phỏng
vấn của tờ báo Pháp Frères d ’Armes (Chiến hữu):
“Hỏi: Thưa
Chủ tịch, Chủ tịch ghét gì nhất? Trả lời: Điều ác.
Hỏi: Thưa Chủ tịch, Chủ tịch yêu gì nhất? Trả lời: Điều thiện.
Hỏi: Chủ tịch cầu mong gì nhất? Trả lời: Nền độc lập của nước
tôi và của tất cả các nước trên hoàn cầu.
Hỏi: Thưa Chủ tịch, Chủ tịch sợ gì nhất? Trả lời: Chẳng sợ gì cả!
Một người yêu nước không sợ gì hết và nhất thiết không được sợ
gì”.
Cái chí khí của Bác đã được thể hiện khi còn rất trẻ. Xin nhắc
lại, hồi năm 1920, khi ở Pháp, mật thám Pháp ghi lại câu chuyện
trao đổi giữa Nguyễn Ái Quốc và một người đồng bào của mình (Trích)
Nguồn:
Trannhuong.com.
© Thông
Luận 2010