Kính
gửi Giáo sư Nguyễn Huệ Chi
(cùng toàn thể Ban
khởi thảo Kiến nghị dừng khai thác Bô-xít)
Hà Sĩ Phu
Nhà bác học - hiền triết Lê Quý Đôn dạy
rằng: “Có 5 nguy cơ mất nước nếu không ngăn chặn được : Con
không trọng cha, trẻ không kính già, binh kiêu tướng thoái, tham
nhũng tràn lan, sĩ phu ngoảnh mặt”. Tôi viết thư này tới
Giáo sư liên quan đến điều thứ năm.
Ai cũng biết khi giới sĩ phu, trí
thức ngoảnh mặt, quay lưng lại với hoạt động chính trị-xã hội
thì vận nước suy vi khó bề cứu vãn. Nhưng “thảm hoạ Bô-xít” đã
là tiếng chuông ầm vang thức tỉnh: Cuộc vận động ký “”Kiến
nghị dừng Bô-xít” tháng 4 năm 2009”, dẫn tới hình thành
một trang Web phản biện do Gs Nguyễn Huệ Chi, nhà giáo Phạm Toàn
và GSTS Nguyễn Thế Hùng khởi xướng quả thực đã khơi dậy niềm hy
vọng không nhỏ về giới trí thức nước nhà.
Tiếp đến đợt ký Kiến nghị lần 2 năm nay
2010, phong trào có tính chất dân sự này có nét phát
triển mới ở thành phần tham gia : trong Nhóm khởi thảo có thêm
nhiều vị thuộc tổ chức IDS cũ, thành phần ký tên đa dạng hơn,
đặc biệt có nhiều cán bộ, đảng viên có chức có quyền nghỉ hưu và
tại chức, cả tướng lĩnh trong quân đội và công an…Sau mấy chục
năm, lần đầu tiên nhân dân có một cuộc biểu đồng tình đông đảo
bên cạnh “giới tinh hoa” của mình như vậy, và được Nhà nước nhìn
nhận.
Song càng trân trọng kết quả ấy, tôi
thấy càng phải giữ gìn, bảo vệ và phát triển kết quả này, không
thể để vì một lý do gì đấy mà có thể bị mai một hoặc huỷ hoại.
Điều lo ngại của dư luận, xuất phát
từ những hiện tượng nửa bình thường nửa bất thường quanh Bản
kiến nghị mới này như sau:
Chúng tôi, ít nhất là 1500 người ký
đầu tiên (và về sau còn tiếp tục) là ký vào
văn bản công bố trên trang mạng boxitvn.net, với
Ban khởi thảo 13 người, do Gs Nguyễn Huệ Chi chính thức đại diện,
trong khi báo chí trong nước lặng thinh..
Nhưng từ ngày 15/10/2010 , báo chí trong
nước công khai đưa tin về “Bản kiến nghị dừng Bô-xít” thì đi kèm
với điều ấy là một loạt biến đổi :
+ Xuất hiện một ”
Ban đại diện” 16 người mới , trong đó hoàn toàn vắng
mặt Gs Nguyễn Huệ Chi và toàn bộ nhóm khởi xướng (gọi tắt là
nhóm BVN),
+
văn bản cũ cùng
với danh sách khởi thảo mà Gs Huệ Chi đại diện được lưu
mấy hôm rồi xoá đi (nhưng nhiều người còn lưu được),
+ Gs Huệ
Chi đột ngột sang Hoa kỳ dài ngày,
+ Thay mặt
cho văn bản Kiến nghị mới thì Gs Chu Hảo, có thể do sơ ý, lại
gây ấn tượng rất vô lý rằng việc này không liên quan gì đến
văn bản chính thức
trước đây (mà chúng tôi đã ký vào), không liên quan gì
đến Ban khởi thảo mà Gs Huệ Chi đại diện.
Những
thay đổi ấy dường như theo cùng một chiều hướng, khiến dư luận
không thể không có những điều dị nghị. Cần phải nói ngay rằng
những dị nghị ấy hoàn toàn không có ý so sánh công lao gì cả, mà
thuộc những vấn đề rộng hơn, đáng nói hơn (xin tham khảo
ở đây, và
ở đây ).
Những điều dị nghị trong dư luận ấy cần
được giải toả, mà theo tôi cách giải toả cũng rất đơn giản, đó
là Gs Nguyễn Huệ Chi và nhóm đề xướng cần hiện diện cùng lúc với
“Ban đại diện” 16 người (xếp số 1 là nguiyên phó chủ tịch nước
Nguyễn Thị Bình), cả trên báo chí và khi gặp đại diện Nhà nước,
sao cho dư luận khỏi có ấn tượng ở đây có một sự thay thế hay
chiếm chỗ. Tôi nghĩ đây là cử chỉ lịch sự mà “Ban đại diện” mới
cần phải có, và Gs Huệ Chi chắc cũng hiểu đó là vì lợi ích
chung.
Trộm nghĩ, chỉ một cử chỉ lịch thiệp
ấy, cùng lúc đem lại lợi ích cho tất cả mọi người, cụ thể là:
- Ban đại diện mới không mang tiếng là
chiếm chỗ
- Gs Huệ Chi và Ban khởi thảo không mang
tiếng là thiếu trách nhiệm với những người đã theo lời kêu gọi
của mình mà ký tên.
- Đảng và Nhà nước không mang tiếng là đứng
phía sau gây ảnh hưởng
- Những người đã ký tên không cảm thấy mình
bị xúc phạm, coi thường.
- Giới trí thức Việt Nam không bị mang
tiếng chia rẽ, bị động, tầm thường. (Vì đã có nhiều bài viết
chứng minh rằng Việt Nam chỉ có những trí thức đơn độc, chứ chưa
bao giờ hình thành nổi một “Giới trí thức” ).
- Ngay trước mắt, chính tinh thần đoàn kết
ấy mới khiến cho Bản Kiến nghị của chúng ta có được sức mạnh
thuyết phục.
Động tác đơn giản mà ích lợi về mọi mặt
[1]. Mấy lời chân thành xin đóng góp, có điều gì bất kính hoặc
nghĩ chưa tới, xin các Giáo sư tha lỗi cho.
Trân trọng
Ngày 5/11/2010
TS Hà Sĩ Phu
==================================
(1) Nếu yêu cầu đơn giản này lại nhất quyết
không thể thực hiện, hoặc tránh né thì chắc hẳn phải có một uẩn
khúc !
