Hà Sĩ Phu
Mừng lễ Giáng sinh - Chào Xuân Kỷ Sửu – 2009
Câu đối Tết năm TRÂU-2009
*****
Lại khóc lại cười với Trâu
Chẳng bao lâu lại đến
Tết con Trâu.
Lạ thật, sao con Trâu
lại đi ngay sau con Chuột? Một anh “nhỏ bằng cái
nhắt”, khôn lỏi, “chúa thằn lằn” về khoản mẹo
vặt và lừa đảo, lúc luồn sâu lúc leo cao, lúc nào cũng
thập thò, gây đủ điều tai hại, mà sinh sản cực nhanh,
càng bí mật vụng trộm càng đẻ nhiều, nên bị xếp vào loại
lưu manh chúa tể. Tiếp theo ngay là một bác to đùng, ngu
trung, to đầu mà dại. Cũng “có sừng có sỏ” rất
oai, mà bị cái “thằng người” khôn ngoan nó “vặt”nó
“dziệt” (1) , lúc sang phải, lúc sang trái, chỉ bằng
một sợi dây thừng xỏ mũi. Rồi ta ngộ ra một điều: hai
con giáp này xếp liền nhau là phải, bên cạnh anh ngu
trung y như rằng xuất hiện lũ lưu manh, lợi dụng, khai
thác (mà các nhà chính trị vẫn gọi là bọn cơ hội). Hai
thứ này cộng sinh.
Ai
chẳng thuộc mấy câu Ca dao về con Trâu:
Trâu
ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cày cấy vốn nghiệp nông gia
Ta
đây trâu đấy ai mà quản công ?
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì
còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.
Thật là một bài ca nhân
ái. Người và vật đã biết dựa nhau mà sống, bởi hiểu rằng
“trong lẽ phải, có người có ta”! Ông chủ mà
thương đày tớ, sẻ chia quyền lợi với nhau như một kiểu “nhà
nước phúc lợi” ở mấy nước văn minh ! Hơi văn rõ ra
một giọng đàm phán, thuyết phục để có đồng thuận, chứ
không lấy nghĩa vụ ra mà áp đặt.
Nhưng sự đời đâu
chỉ có thế.
Đây, một bài ca dao
khác về con Trâu:
Ngày thường mày ở với tao
Đến khi mày yếu thì tao tuyệt tình
Thịt mày nấu cháo nuôi binh
Da mày bịt trống tụng kinh trong chùa
Sừng mày tao tiện con cờ
Cán dao, cán mác, lược thưa, lược
dày…(2)
Một phác họa sao mà
sâu cay. Khi sống đã cống hiến hết mình cho chủ. Yếu sức
rồi bị giết đã đành, nhưng từng mảnh xác vẫn phải được
mài giũa để trang sức cho chủ. “Nuôi binh, dao, mác…”
là phục vụ chiến tranh. “Chùa, tụng kinh…” là vẻ
thánh thiện tôn giáo. “Trống” chiêng lễ hội, “lược
thưa lược dày…” là phục vụ văn hóa và đời sống. Ôi,
vắt kiệt nhau đến thế là cùng. Tôi cứ ngậm miệng mà cười
: Sao kiếp Trâu lại có thể nhiều vinh quang đến thế? Vậy
mà khi chụp ảnh Trâu nghệ thuật thì người ta cứ bỏ cái
Ách ra, để cho Trâu “toét miệng” ra cười, quên cả cái
Ách như một “sắc phục” không thể thiếu của loài
trâu.
Nghĩ đến con Trâu,
có lúc thì thương, thì bùi ngùi, có khi thì ơn, thì
phục, có khi lại giận, lại trách, lại ghét trâu điên,
ghét thói trâu buộc ghét trâu ăn, lại tàn nhẫn bảo ngu
thì đáng đời, gảy đàn vào tai cũng phí …
Thế rồi lại khóc,
lại cười với Trâu mà làm Câu đối Tết.
HSP
------------------------------------------
(1) Lệnh điều
khiển trâu (vùng trung du Bắc bộ) : vặt=vrắt=sang phải,
dziệt=sang
trái.
(2)
Từ cổ gọi là lược thưa và lược bí.
Có thể tham khảo
thêm ở link của Hà Phương Hoài:
http://e-cadao.com/cadaodoor.htm
,
http://e-cadao.com/cadaosearch.asp
CÂU
ĐỐI
CHUỘT
ĐI – TRÂU TỚI
-
CHUỘT
tạm rút, hang sâu còn
dưới đất, chui bồ, rúc cót,
coi chừng lũ CHUỘT
rất khôn !
-
TRÂU
đang về, ách nặng vẫn
trên vai, xỏ mũi, quất roi,
yên phận
kiếp TRÂU
là khổ !
BẰNG-TRẮC
NĂM TRÂU
- Cày bừa xong mổ thịt tế thần, thần phúc thần tài,
đừng ban
xuống những quân…
PHẢN
TRẮC
!
- Ve vuốt để lột da
bưng trống, trống con trống cái,
hãy
vang lên một lẽ …
CÔNG
BẰNG
!
Vịnh con TRÂU và anh mọt sách
- Đã khệ nệ BỤNG to chứa SÁCH !
- Sao ngu đần ÁCH nặng đeo VAI ?
( Dạ dày trâu bò có 4 ngăn,
ngăn thứ 3 có nhiều nếp gấp gọi là sách)
Nỗi sợ của TRÂU
- Xẻ thịt tế thần, thấy lễ hội, kinh hồn chú
NGHÉ !
- Lột da bưng trống, nghe tiếng dùi, bạt vía đàn
TRÂU !
TRÂU
hỏi NGƯỜI
- Lũ trâu đây yên phận cấy cày, thế sự dẫu vô tình,
nghe “Vặt-dziệt” cũng
quen đường “phải-trái” ! (1)
- Những kẻ nọ mang danh tổ quốc, biên cương đang hữu sự,
việc “mất-còn”
không biết lẽ “tồn-vong” ?
=========================
(1) Lệnh điều khiển trâu (Bắc
bộ) : vặt=vrắt=sang phải, dziệt=sang trái.
Mời đối !
Mời đối 1:
(đón năm Trâu)
*
Đón bác TRÂU chớ gảy đàn cầm,
bác là bậc có sừng có sỏ !
(GHI
CHÚ: Đây vốn là một vế đối tiễn năm Trâu 1985, nay thiết
nghĩ nếu đưa ra mời để các quý thi hữu đối lại chắc sẽ
có nhiều ý tứ, bởi còn nguyên tính thời sự. Vẫn là câu
tục ngữ: “Đàn cầm mà gảy tai trâu”!).
Mời đối 2:
(hỏi TRÂU, nhớ cái “lề đường bên phải”)
*
Mặt cũng lớn, tai cũng to,
đường phải trái
sao để người
dắt mũi ?
Mời đối 3
: (hỏi TRÂU, về cái thú
nhai lại)
*
Nhai lại mãi, vẫn toàn Rơm với
Cỏ ?
Mời đối 4:
(Bảo chú Nghé con)
*
Nghé
cỏn
(2)
chớ nghe
ông nghẻ
ông nghè
mà đe hàng tổng !
-------------------------------------------
(2)
Dê cỏn buồn sừng húc dậu thưa (Hồ Xuân
Hương)